Ekspedycja Lewisa i Clarka miała miejsce w latach 1804?1806 i była to pierwsza amerykańska lądowa wyprawa na zachód, która dotarła do wybrzeży Pacyfiku. Ekspedycji przewodzili podróżnicy i odkrywcy, oficerowie armii amerykańskiej kapitan Meriwether Lewis i porucznik William Clark.

Od początku XVI wieku Europejczycy poszukiwali drogi wodnej, którą można byłoby dotrzeć do Pacyfiku. Brytyjczycy, Skandynawowie i Francuzi badali przede wszystkim Przejście Północno-Zachodnie, Hiszpanie podejmowali (prócz morskich) także wyprawy lądowe. Jednym z pierwszych, którzy dotarli do zachodniego wybrzeża, wędrując ze wschodu na zachód, był Alexander Mackenzie, ale odbył tę podróż (w roku 1793) przeważnie pieszo[1].

W 1801 zachodnia granica Stanów Zjednoczonych przebiegała wzdłuż rzeki Missisipi, przy czym dwie trzecie ludności kraju mieszkało nie dalej niż 80 kilometrów od wybrzeży Oceanu Atlantyckiego. W styczniu 1803 James Monroe udał się do Paryża, by zorientować się, czy Francja nie byłaby zainteresowana sprzedażą dużego, portowego miasta Nowy Orlean. Ku zaskoczeniu Amerykanina Napoleon Bonaparte zaoferował sprzedaż całej Luizjany[2].

Zakup Luizjany spowodował nagły wzrost zainteresowania w Stanach Zjednoczonych eksploracją terenów położonych w zachodniej części Ameryki Północnej. Przeczytawszy relację Mackenzie?go prezydent Thomas Jefferson, stał się orędownikiem ekspansji Stanów Zjednoczonych na zachód i 18 stycznia wystąpił z wnioskiem do Kongresu Stanów Zjednoczonych o sfinansowanie ekspedycji badawczej z budżetu federalnego[2]. Gdy Kongres przyznał wymagane fundusze w wysokości 2 500 dolarów, Jefferson wybrał na przywódcę ekspedycji kapitana Meriwethera Lewisa. Ten z kolei powierzył współdowodzenie wyprawą Williamowi Clarkowi[3]. Mimo że Clark miał niższą rangę wojskową, Lewis ukrył to przed uczestnikami wyprawy i zawsze zwracał się do Clarka jak do kapitana[3].

Po kilku miesiącach studiowania astronomii i kartografii 31 sierpnia 1803 roku Lewis wraz z 11 towarzyszami wyruszyli z Pittsburgha w dół rzeki Ohio. Po drodze 15 października w Clarksville w Indianie dołączył do niego Clark. Wyprawa pozostała w Clarksville około dwóch tygodni, a następnie wyruszyła dalej docierając 12 grudnia do Camp Wood River w Illinois, gdzie u zbiegu rzek Missouri i Missisipi założyli obóz. W nim pozostali na zimę. W tym okresie rekrutowali i szkolili dodatkowych uczestników ekspedycji[4]. Tego pierwszego etapu wyprawy z Pittsburgha do Camp Wood w 1803 roku zazwyczaj nie zalicza się do oficjalnej ekspedycji Lewisa i Clarka.

Na wiosnę, 10 marca 1804 roku obaj odkrywcy uczestniczyli w oficjalnych uroczystościach przekazania Luizjany Stanom Zjednoczonym przez Francję, które miały miejsce w Saint Louis. Oficjalnie ekspedycja rozpoczęła się 14 maja 1804 roku, gdy Clark z główną grupą ludzi wyruszył z Camp Wood. Lewis dołączył do nich z Saint Louis sześć dni później. Ekspedycja dotarła do terenów obecnego stanu Kansas 26 czerwca, 11 lipca wkroczyła na teren obecnego stanu Nebraska, a 18 lipca dotarła do współczesnych granic Iowa[4].

Ekspedycja posuwała się nie bez przeszkód. Latem kilku uczestników włamało się do składu whisky, a jeden zdezerterował. Przeprowadzony w trybie wojskowym sąd skazał winnych na karę chłosty. Także w tym okresie miała miejsce jedyna ofiara śmiertelna ekspedycji, gdy sierżant Charles Floyd umarł najprawdopodobniej na skutek ataku wyrostka robaczkowego. Pamiętniki ekspedycji wspominają także, że 26 sierpnia Joseph Field zabił pierwszego bizona[4].

Na początku listopada ekspedycja dotarła do wioski indiańskiego plemienia Mandanów znajdującej się na terenie obecnego stanu Dakota Północna, gdzie zdecydowano rozbić obóz na zimę, znany jako Fort Mandan. W czasie pobytu wśród Indian okazało się, że Lewis i Clark będą od nich w dużym stopniu zależni. Mandanowie na szczęście okazali się całkowicie przyjaźni i obdarowali ich żywnością, chronili przed napadami oraz udzielili im bardzo cennych informacji. Największą pomocą był jednak francuski Kanadyjczyk Toussaint Charbonneau, którego podróżnicy zatrudnili jako tłumacza, oraz jego żona z plemienia Szoszonów o imieniu Sacajawea, która była nieocenionym przewodnikiem. Dzięki niej udawało się także utrzymać przyjazne stosunki z napotykanymi plemionami. Podczas postoju zimą parze urodził się syn, Jean Baptiste Charbonneau[4].

Cała ekspedycja licząca 33 członków opuściła wioskę Mandanów 7 kwietnia 1805 roku i udała się znowu na Missouri. Cztery miesiące później udało im się osiągnąć ostatni górny odcinek rzeki nadający się do żeglugi. Plemię Szoszonów dowodzone przez brata Sacajawei dostarczyło im koni. W końcu września przekroczyli góry Bitterroot. Zziębnięci, przemoczeni i głodni zostali przyjęci przez Indian z plemienia Nez Percé. Następnie popłynęli w dół rzeki Kolumbia i osiągnęli wybrzeże Pacyfiku w listopadzie. Zimę spędzili nad oceanem i w marcu 1806 roku wyruszyli w drogę powrotną. Wyprawa oficjalnie zakończyła się wraz z powrotem do Saint Louis 23 września i trwała dwa lata, cztery miesiące i dziesięć dni[4].

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekspedycja_Lewisa_i_Clarka

Sacajawea lub Sacagawea, Sakakawea, ?Kobieta Ptak?, Boinaiv, ?Grass Maiden?, Janey (ur. ok. 1784, zm. w 1812 lub 1884) ? indiańska przewodniczka i tłumaczka podczas ekspedycji Lewisa i Clarka na zachód, żona francuskiego trapera Toussainta Charbonneau i matka Jeana-Baptiste’a Charbonneau.

Sacajawea przyszła na świat w górach Lemhi w dzisiejszej zachodniej Montanie jako córka wodza plemienia Szoszonów. W wieku około dziesięciu lat została uprowadzona przez Indian z plemienia Hidatsa. W roku 1804 została żoną francuskiego trapera i handlarza futer Toussainta Charbonneau, który ponoć wygrał ją (i drugą indiańską dziewczynę) w kości.

W zimie 1804/1805 do wioski Mandanów u zbiegu rzek Knife i Missouri, gdzie właśnie przebywał Charbonneau, dotarła ekspedycja badawcza pod wodzą Lewisa i Clarka. Francuz został zatrudniony jako tłumacz i przewodnik. W wyprawie miała mu towarzyszyć brzemienna Sacajawea.

W lutym 1805 roku urodził się Jean-Baptiste, a w dwa miesiące później Sacajawea, z dzieckiem przytroczonym do pleców, wyruszyła ? śladem męża ? na zachód, w stronę Oregonu. W trakcie wyprawy okazała się znakomitym tłumaczem i przewodnikiem, prowadząc ekspedycję wzdłuż Missouri i jej południowo-zachodniego dopływu, później nazwanego Jefferson, na ziemie Szoszonów, gdzie spotkała swego brata, zwanego Cameahwait, w tym czasie wodza plemienia.

Udało jej się przekonać brata, by wyposażył ekspedycję w konie, niezbędne do pokonania lądowego dystansu dzielącego podróżnych od zlewisk rzek biegnących ku wybrzeżom Pacyfiku. Brała udział w wyprawie aż do końca, kiedy to w listopadzie 1805 roku dotarła ona do brzegów oceanu.

W drodze powrotnej wzięła udział w podróży badawczej Clarka w górę rzeki Yellowstone. Latem 1806 roku opuściła ? wraz z mężem ? szeregi ekspedycji i pozostała w wiosce Mandanów.

Trudno powiedzieć cokolwiek pewnego o życiu Sacajawei w latach późniejszych. Według jednych źródeł pojechała z mężem do St. Louis, gdzie oddała syna w adopcję Williamowi Clarkowi, po czym wróciła ? z wyprawą prowadzoną przez trapera Manuela Lisę ? nad górną Missouri, gdzie zmarła, przypuszczalnie jako ofiara epidemii, w roku 1812.

Według innej ? mniej prawdopodobnej ? wersji, Sacajawea dołączyła do plemienia Komanczów, po czym ? pod koniec życia ? wróciła w rodzinne strony, by, w wieku około stu lat, umrzeć w rezerwacie Wind River w roku 1884.

Sacajawea była jedną z kilku kobiet odgrywających aktywną rolę w okresie wczesnej eksploracji Ameryki Północnej. Dzięki jej umiejętnościom jako przewodniczki i tłumaczki ekspedycja Lewisa i Clarka w sposób pokojowy pokonała obszary zamieszkiwane przez ponad pięćdziesiąt różnych plemion indiańskich.

Sacajawea jest obecna we współczesnej kulturze amerykańskiej. Jej postać pojawia się między innymi w amerykańskiej komedii fantastycznej ?Noc w muzeum?.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sacajawea

115 x